İngiltere merkezli The Economist dergisi, memleketler arası sistemin parçalanmakta olduğunu yazdı.

“Yeni ekonomik düzen” ifadesine yer verilen tahlilde, mevcut sistem hakkında “Çöküşü ani ve geri döndürülemez olabilir.” denildi.

Geçmişte yaşananlardan örnekler verildi. Bugün de misal bir kopuşun mümkün olabileceği aktarıldı.

Eski ABD Başkanı Donald Trump’ın dünya görüşüyle Beyaz Saray’a dönüşünün, kurumların ve normların aşınmasını sürdüreceği vurgulandı.

“Büyük bir çöküşe neden olabilir”

Çin’den ucuz ithalatın ikinci dalgasına ait kaygının da bu duruma katkı sunduğu belirtilerek, “Amerika ile Çin ortasında Tayvan konusunda yahut Batı ile ortasında açık bir savaş büyükbir çöküşe neden olabilir.” denildi.

İlk bakışta dünya iktisadının itimat verici derecede dirençli göründüğü belirtildi. ABD’nin, Çin ile ticaret savaşı tırmanırken bile yükselişe geçtiği; Almanya’nın, ekonomik bir felaket yaşamadan Rus gaz kaynaklarının kaybına dayanabildiği kaydedildi.

Küresel gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYH) hissesi olarak ticaretin koronavirüs salgınından sonra toparlanma kaydettiği ve bu yıl sağlıklı bir formda büyüyeceği iddia ediliyor.

“Küresel ekonomiyi yöneten nizam çöküşe yakın”

Ancak daha derine bakıldığında kırılganlığın görüldüğü söz edilerek şunlar aktarıldı:

İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana global ekonomiyi yöneten nizam yıllardır aşınıyor. Bugün ise çöküşe yakın.

Eski nizamın çöküşü her yerde görülüyor. Yaptırımlar 1990’lı yıllardan dört kat daha fazla kullanılıyor. Amerika yakın vakitte Rus ordusunu destekleyen kuruluşlara ‘ikincil’ cezalar uyguladı.

Dolar hakim olmaya devam etse ve gelişmekte olan ekonomiler daha sağlam olsa da, global sermaye akışı parçalanıyor.

Kurumlardan tek tek örnek verdiler

Eski sistemi koruyan kurumların ya çoktan çökmüş durumda ya da süratle inandırıcılığını kaybettiğine dikkat çekildi:

Dünya Ticaret Örgütü gelecek yıl 30 yaşına girecek, lakin ABD’nin ihmali nedeniyle 5 yıldan fazla bir mühlet ‘hareketsiz’ olacak.

IMF, ‘yeşil’ gündem ile finansal istikrarın sağlanması ortasında sıkışıp kaldı; kimlik krizinin pençesinde. BM Güvenlik Kurulu felç oldu.

Uluslararası Adalet Divanı üzere uluslarüstü mahkemeler, savaşan taraflarca giderek daha fazla silah haline getiriliyor.

“Aniden çökebileceğini gösteriyor”

Tarihin, daha derin ve daha kaotik çöküşlerin mümkün olduğunu gösterdiği tabir edilerek, “Düşüş başladığında ansızın çökebileceğini gösteriyor.” denildi.

Birinci Dünya Savaşı’nın, o vakitler pek çok kişinin sonsuza kadar süreceğini varsaydığı globalleşmenin altın çağını yok ettiği de kaydedildi:

1930’ların başlarında Büyük Buhran ve Smoot-Hawley tarifelerinin başlamasının akabinde Amerika’nın ithalatı yalnızca iki yıl içinde yüzde 40 oranında çöktü.

Ağustos 1971’de Richard Nixon, beklenmedik bir biçimde doların altına çevrilebilirliğini askıya aldı; 19 ay sonra Bretton Woods sabit döviz kuru sistemi çöktü.