Kamuoyunda işlenmemiş ithalatına getirilen kota ile ilgili bir gündem var.

Hazine ve Maliye Bakanlığı, işlenmemiş altın ithalatına Ağustos 2023’te getirilen kota uygulamasının neden getirildiğini, içeriğini ve sonuçlarını aktaran bir kıymetlendirme yaptı.

Bakanlık uygulamanın sonuçlarını kıymetlendirerek, kota uygulamasının işlenmemiş altın ithalatını sınırlayarak cari süreçler istikrarını olumlu etkilediği görüldüğünü belirtti.

Açıklamada, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bilgilerine nazaran 2022’de işlenmemiş altın ithalatının bir evvelki yıla nazaran ölçü bazında yaklaşık yüzde 200’ün üzerinde artışla 379,2 ton (20,4 milyar dolar) olduğu anımsatıldı.

Bu ölçünün, 2023’ün 7 ayında ise yaklaşık 320 ton (19,2 milyar dolar) olduğu belirtildi.

“Altın ithalatında yaşanan artışın cari istikrara olumsuz tesiri azaltılmak istendi”

Açıklamada, Merkez Bankası tarafından yayınlanan ödemeler istikrarı istatistiklerine nazaran, 2022’de 49,1 milyar dolar olan cari süreçler açığının 19,4 milyar dolarının (yüzde 39’u) net altın ithalatı kaynaklı olduğuna işaret edilerek, şu bilgi verildi:

Geçen yılın 7 ayında ise cari süreçler açığı 42,3 milyar dolar olmuş, net altın ithalatı 17,7 milyar dolar ile açığın yüzde 42’sini oluşturmuştur. Altın ithalatında yaşanan artışın cari istikrara olumsuz tesirinin azaltılması hedefiyle işlenmemiş altın ithalatına yönelik önlem alınmasına muhtaçlık duyulmuştur.

Aylık kota: 12 ton

İşlenmemiş altın ithalatının azaltılmasına yönelik çeşitli siyaset önlemleri değerlendirildiğine, süratli ve tesirli bir önlem olarak kota uygulanmasına karar verildiğine dikkat çekilen açıklamada, kota uygulamasına 7 Ağustos 2023’ten itibaren geçildiği ve aylık kota ölçüsünün, işlenmemiş altın ithalatının uzun devir aylık ortalaması olan 8 tonun 1,5 katı olacak formda 12 ton olarak belirlendiği bildirildi.

Kota şirketlerce gerçekleştirilen ithalat süreçlerinde uygulanıyor

Açıklamada, kambiyo mevzuatı uyarınca işlenmemiş altın ithalatının Bakanlıkça yetkilendirilen değerli madenler aracı kuruluşları aracılığıyla yapıldığı ve kotanın kelam konusu şirketlerce gerçekleştirilen süreçlerinde uygulandığı belirtildi.

DİR kapsamında gerçekleştirilen işlenmemiş altın ithalatı kapsam dışı

Kıymetli madenler aracı kuruluşu olmayan bireylerce sırf dahilde sürece rejimi (DİR) kapsamında işlenmemiş altın ithal edilmesinin mümkün olduğuna işaret edilen açıklamada, DİR kapsamında gerçekleştirilen işlenmemiş altın ithalatı süreçlerinin kota uygulamasının dışında tutulduğu aktarıldı.

Kota dağılımı kural bazlı gerçekleştirildi

Açıklamada, aylık kota ölçüsünün dağılımı için belirleyici kriter olarak değerli madenler aracı kuruluşlarının Ocak 2022-Temmuz 2023 devrinde gerçekleştirdiği ve kota uygulaması kapsamındaki işlenmemiş altın ithalatı ölçülerinin temel alındığı bildirilerek dağılımın objektif formda, kural bazlı gerçekleştirildiği tabir edildi.

Kota sonrasında ithalat yapmak isteyenler için rezerv ayrıldı

Ayrıca, belirtilen devirde kota kapsamına giren işlenmemiş altın ithalatını gerçekleştirmemiş lakin kota uygulamasından sonra ithalat yapmak isteyen firmalar için bir rezerv ölçüsü ayrıldığı belirtildi.

“Mücevher ihracatçıları için kota tahsis edildi”

Kota uygulaması sürecinde değerli madenler aracı kuruluşu olmayan mücevher ihracatçısı firmaların ham unsura sonlu erişim ve milletlerarası piyasalarla oluşan fiyat marjlarının yüksekliği sebebiyle sorun yaşadığının Bakanlığa iletildiğine işaret edilen açıklamada, şunlar kaydedildi:

“İki kamu bankasına kotanın bir kısmı tahsis edildi”

Takip eden periyotta bölümle gerçekleştirilen toplantılarda lisana getirilen konular, Bakanlığımıza intikal eden talepler ve geri bildirimler sonucunda, memleketler arası piyasalarla oluşan fiyat marjlarının azaltılması ve uygulamanın aktifliğinin artırılabilmesi için kota dağılımında değerli madenler aracı kuruluşlarının hissesi azaltılarak mücevher ihracatçılarına satış için tahsis edilen kota artırılmış, ayrıyeten üretici ve ihracatçıların hammadde gereksiniminin daha geniş kapsamda karşılanabilmesini teminen Ticaret Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş kuyum işletmelerine satılmak üzere iki kamu bankasına kotanın bir kısmı tahsis edilmiştir.

İşlenmemiş altın ithalatı kotasının dağılımı

Açıklamada, mevcut aylık 12 tonluk işlenmemiş altın ithalatı kotasının dağılımına da yer verilerek şu tabir kullanıldı:

Yaklaşık yüzde 25’i mücevher ihracatçılarına satış için yüzde 38’i kuyum işletmelerine satış için yüzde 33’ü 2022 ve 2023 yıllarında kota uygulaması kapsamına giren işlenmemiş altın ithalatı gerçekleştirmiş değerli madenler aracı kuruluşları için yüzde 4’ü ise Ocak 2022-Temmuz 2023 periyodunda ithalat süreci gerçekleştirmemiş lakin uygulama sonrasında ithalat yapmak isteyen değerli madenler aracı kuruluşları için rezerv olarak tahsis edilerek uygulanmaktadır.

İşlenmemiş altın ithalatı geriledi

datalarına nazaran, uygulamaya başlanan Ağustos 2023’ten yıl sonuna kadar işlenmemiş altın ithalatının bir evvelki yılın birebir periyoduna nazaran 3,2 milyar dolar düşüşle 10,3 milyar dolar, ölçü bazında yüzde 32,7 azalışla 169,6 ton olduğuna dikkat çekilen açıklamada, şu kıymetlendirme yapıldı:

2024 yılının birinci iki ayında ise işlenmemiş altın ithalatı bir evvelki yılın birebir devrine nazaran 6,8 milyar dolar düşüşle 2,1 milyar dolar gerçekleşmiştir. Bu devirde işlenmemiş altın ithalatı ölçü bazında yüzde 77,9 düşüşle 33,1 tona gerilemiştir. Şubat prestijiyle 12 aylık birikimli cari açık 31,8 milyar dolar düzeyindedir. Önümüzdeki devirde cari istikrarda güzelleşmenin sürmesi beklenirken, altın istikrarının de bu görünüme olumlu katkı vermeye devam edeceği kıymetlendirilmektedir. Bu çerçevede, kota uygulamasının işlenmemiş altın ithalatını sınırlayarak cari süreçler istikrarını olumlu etkilediği görülmektedir.

“Kota uygulaması yakından izlenecek”

Açıklamada, Bakanlık tarafından kota uygulamasının yakından izleneceği belirtilerek şunlar kaydedildi:

Sektörün ve vatandaşların yaşadığı problemlerin en aza indirilmesini teminen değerli madenler aracı kuruluşlarının, mücevher ihracatçılarının ve kuyum işletmelerinin muhtaçlıklarının karşılanması, piyasada oluşan fiyat marjlarının azaltılmasına yönelik kota tahsisatları ortasında transferler yapılmaktadır. Hakikaten bahse mevzu uygulamalar sonrasında kesimin hammaddeye erişimi artmış ve fiyat marjlarının azaldığı gözlemlenmiştir. Bakanlığımızca önümüzdeki devirde de dalın hammadde gereksinimi ile ihracat ve döviz kazandırıcı faaliyette bulunan dal aktörlerinin işlenmemiş altına erişimlerinin artırılması önceliklendirilerek, uygulamanın yakından izlenmesine ve gerekli önlemlerin acilen alınmasına devam edilecektir.

Haber Kaynağı: Anadolu Ajansı (AA)