Adem Metan, YouTube kanalında birbirinden kıymetli konuklar ağırlamaya devam ediyor.

Metan’ın Pekala Sonra programının son konuğu, Koleksiyoner Mehmet Çebi oldu.

Mehmet Çebi, Türkiye’de tespih sevgisi, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın tespih koleksiyonu, sanatın ve sanatkarın toplumdaki yeri ve değeri, sanatın evrimi, coğrafyalara nazaran estetik anlayışı kıymetlendirdi.

Türkiye’de tespih alışkanlığı

Türkiye’de 100 bireyden 20’si tespih ile alakalı. Tespihin zanaat olduğu, kimilerinin da sanat yapıtı olduğunu aşikar. Tespihe karşı toplumumuzun çok önemli bir ilgisi var. Günümüzdeki ustaların çabucak hemen hepsi İstanbul menşeli.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın tespih sevgisi

Cumhurbaşkanımızın çok önemli bir tespih koleksiyonu var. Benden rica ettiler, ayırdım, çok düzgün bir kalitede binlerce tespihi var diyebilirim. Yakında Kasımpaşa tarafından Cumhurbaşkanımızın bir müzesi açılacak. Burada elindeki sanat yapıtları halkımızın beğenisine sunulacak.

Lale sinemanın sahibi Necip Sarıcı, Ali Demirel üzere binlerce tespih ve sınır üzere sanat yapıtı koleksiyoncusu var.

Erzurum Oltu tespihi

Mardin bölgesi de tespih üretimi ve satışında merkezlerden biri oldu.

Erzurum’un Oltu taşı da tespihte bir bölüm haline geldi. Çok üst seviyede ustaları da var. Tespih dediğimizde akla birinci Oltu taşı geliyor. Aslında Oltu taşı, çok da kaliteli bir gereç değil. Lakin uygun bir ustanın elinde bedeli binlerce liraya çıkabiliyor. Bu da olağan bir şeydir. Zira yıllarını vererek aşikâr bir yere gelmiş ustalar var. Hasebiyle işi güzel bilenin dışında pahasının çok anlaşılmayacağı bir sanat.

Türkiye’de sanatın durumu

Kendimizi kandırmayalım, Türkiye’de sanat, hem Batı hem de Doğu’daki birçok ülkeden geride. Birçok sanat alanında, sanatçı sayısı, kalitesi, çıkan eserlerde ve bunların pazarlanmasında da gerideyiz. Sanat merakında da gerideyiz.

Türkiye’nin 85 milyon nüfusu var. Yüzde 1’i sanata meraklı olsa, bu meraklıların yüzde 1’i önemli eser üretebilseler. Bu yapıtları almaktan zevk duyacak sanatseverleri yetiştirebilsek, bu iş sırf Türkiye içinde dönen bir şey olmaktan çıkar, dışarıya dönük bir kültür sanat atağı yapabiliriz.

Türkiye’deki en ünlü sanatkarların, dünyadaki hiçbir müzede kendilerine ilişkin bir tane sergilenen yapıtları yok.

Kültür sanat politikaları

Sanat zevki, bir kültür siyaseti olarak insanlara anaokulundan başlayarak verilebilmeli. Bugün Avrupa’da birçok ülkede sanat dersi sırada değil müzede yapılır.

Türkiye’de de Mahir Ünal’ın Kültür Bakanı olduğu dönemde bu konuyu Ulusal Eğitim Bakanlığı’nın mevzuatına sokma hazırlığı vardı, ümitlenmiştik. Lakin kendisinden sonra bu olmadı.

Mehmet Çebi olarak olağan imkanım olduğunca eser toplayacağım, sergileyeceğim. Ancak bu bizim üzere birkaç beşerle yapılacak şeyler değil. Bunu bir devlet siyaseti haline getirmek lazım.

Yatırım aracı: Sanat

Sanat yapıtı dediğimiz piyasa, çok önemli bir piyasa. Yılda 500 milyar dolarlık piyasadan bahsediyoruz. Türkiye bu pastadan 5-10 milyar kazansa kötü mı olur? 5 milyarlık şeye harcayacağınız gerecin maliyet 10 binde 1’i bile değil. 100 milyar dolarlık mal sattığında kemiksiz cebinde kalan 10 milyar dolar değil. Fakat 10 milyar dolarlık sanat yapıtı ihraç ettiğinde o 10 milyar doların hepsi cebinde kalır. Bu işin katma bedeli o kadar yüksek. Lakin biz, şeytan taşlamaktan salavat getirmeye fırsat bulamıyoruz. Bunu mazeret kabul etmiyorum.

İstanbul fethedildiğinde sanatkarları getirip köy bağışlamışız. Sanata ve sanatkara değer vereceğiz. Her sene 10 sanatçıyı yurt dışına gönderip, özel hocalardan ders aldırıp eğiteceğiz. 10 bireyden biri başarırsa bu kıymetli bir şey. Damien Hirst diye İngiliz bir sanatçı var, dünyada tanımayan yok. Dünyanın en büyük müzayede şirketleri yalnızca onun serlerini satıyor. Biz 2 milyara yakın İslam ülkeleriyiz. Aranan bir sanatkarımız yok. Müşterisi olmayan meta zayi oluyor.

En azından insanlarımız konutuna özgün bir sanat yapıtı alsın. Ben de sahaflar çarşısından vaktinde bir eser aldım. Ali Fatıma, Kazasker’in iç içe geçmiş yazısı. 700 dolara mı ne aldım, 3-5 sene sonra 15-20 bin dolara sattım. Aslında prensip olarak karşıyım. Lakin yatırım aracı olarak da kullanılabilir.

Bundan hoş bir çıkar var mı? Duvarına asmışsın, bakarken keyifli olmuşsun. Vatandaşımızda ilgi yok, lakin bu oluşturulabilir.

“Sanat kolları dayanışabilmeli”

Kültür Bakanlığı olarak bir karar alsak, biz bu sanatları toplumda daha sevilir hale getirmek istiyoruz. Dizi sinema kahramanları kimi sahnelerde bu yapıtların önünde replik yapsın, özendirsin.

Spora verdiğimiz dayanağın yarısı kadar sanata dayanak versen, 5-10 yılda bunun meyvelerini alırız.

Kutuplaşmanın sanata yansıması

Milliyetçi muhafazakar topluluktan olmayan onlarca koleksiyoner var. Tahminen onu da çok anlamıyor lakin sanat yapıtı olarak görüyor o sınırı. Bugün Rafi Portakal, sınır sanatına en çok bedel veren insanlardandır. Kendisine ödül verilmesi lazım. Tam bir Anadolu insanı.

“Adam tanımak isim bilmek değildir”

İnsan tanımak isim bilmek değildir. Onun ruh halini, manevi dünyasını, yaşayışını fikri yapısını, hayata ve insanlara, kainata nasıl baktığını bilmek lazım. Ucuzcu ve kolaycı olmamalıyız.

“Bir gencin etkilenmesi en büyük mutluluğum olur”

Büyük masraflarımız yok, sponsorumuz yok, satış da yapmıyoruz. Maksadımız ne? Beğendiğimiz sanat yapıtlarını beşerler da görsün istiyoruz. Sanatkarlar da memnun olsun. Bir tane genç arıyorum, gelsin görsün, şu Galata Köprüsü’ndeki insanların duruşundan renklerinden etkilensin ve “ben de yapacağım” diyebilsin. Bu en büyük memnunluk olur.

“İBB’den teklif gelirse para da istemem”

Herkese açığız, herkese dayanak vermek isteriz. Çok yorucu fakat senede 1-2 stant yapabilirim. Para da istemem, aldıklarını geri getirsinler kâfi.

İstanbul’u anlatan çok özel bir eser

15-20 sene evvel bu fotoğrafın birebirini görüyorduk, lakin artık yok, beceremedik. Birçok sanatçı artık İstanbul’u resmederken eski fotoğraflardan ilham alıyor. Bu hoşlukları de hayatta tutmak gerek.